Forvis Mazars publikuje 13. edycję przewodnika podatkowego po krajach Europy Środkowo-Wschodniej

Kluczowe informacje:

• Analiza 25 krajów ujawnia istotne rozbieżności w obciążeniach podatkowych związanych z zatrudnieniem, tempie wzrostu wynagrodzeń oraz stawkach podatku VAT w Europie Środkowo-Wschodniej i Azji Środkowej.
• Stawki podatku CIT w regionie wahają się od 9% do 30%, a VAT od 17% do 27%.Tak duży rozrzut pokazuje, jak różnorodne strategie podatkowe przyjmują poszczególne kraje Europy Środkowo-Wschodniej.
• Niektóre kraje, jak Węgry, Bułgaria czy Chorwacja, oferują znaczące ulgi podatkowe dla rodzin; w innych krajach ich zakres jest ograniczony lub nie występują wcale.
• Polska zajmuje czwarte miejsce w regionie pod względem wysokości wynagrodzeń - przeciętne wynagrodzenie brutto wynosi ok. 2.000 EUR miesięcznie, a płaca minimalna zbliża się do poziomu 1.000 EUR.
• Polska znajduje się w kluczowym momencie modernizacji systemu podatkowego, stawiając na cyfryzację, ulgi inwestycyjne i zgodność z regulacjami międzynarodowymi - to krok w stronę transparentnego i konkurencyjnego otoczenia podatkowego.

Wynagrodzenia rosną, ale różnice w dochodach realnych się utrzymują

W 2024 roku średnia płaca minimalna w regionie wzrosła o 9%, a średnie wynagrodzenie brutto o 8%, przy regionalnej stopie inflacji wynoszącej 4%. Różnice  w wynagrodzeniach pozostają jednak znaczące: miesięczne wynagrodzenia brutto w Austrii i Niemczech przekraczają 4.000 EUR, podczas gdy w Ukrainie, Mołdawii, Kosowie i Albanii pozostają poniżej 1.000 EUR. Polska zajmuje w tym zestawieniu czwarte miejsce, odnotowując średnie wynagrodzenie brutto na poziomie ok. 2.000 EUR miesięcznie oraz minimalne wynagrodzenie zbliżone do poziomu 1.000 EUR.

Nowością w tegorocznym raporcie jest uwzględnienie wynagrodzenia netto skorygowanego o parytet siły nabywczej (PPP), który daje pełniejszy obraz realnych dochodów. Przykładowo, choć średnia pensja brutto w Słowenii jest o 700 EUR wyższa niż w Polsce, siła nabywcza w obu krajach jest niemal identyczna. Podobna zależność występuje między Ukrainą a Grecją - wynagrodzenie brutto na Ukrainie wynosi zaledwie jedną trzecią wynagrodzenia w Grecji, ale korekty PPP znacznie zmniejszają tę różnicę.

Klin podatkowy wciąż wysoki

Średni klin podatkowy w badanych krajach wynosi 38%, znacznie powyżej średniej OECD wynoszącej 35%. Niemcy i Słowacja mają jedne z najwyższych klinów podatkowych (blisko 49%), podczas gdy Kosowo i Mołdawia znajdują się na najniższym poziomie (13-16%). W Polsce wskaźnik ten wynosi około 45%, co oznacza istotne różnice między całkowitym kosztem zatrudnienia a wynagrodzeniem netto pracownika. Ma to wpływ zarówno na konkurencyjność rynku pracy, jak i opłacalność zatrudnienia.

Niektóre kraje oferują znaczące rodzinne ulgi podatkowe. Na przykład na Węgrzech klin podatkowy dla rodzin z trójką dzieci spada do 23%, w porównaniu do 41% dla jednoosobowych gospodarstw domowych. Bułgaria (21%), Łotwa (30%) i Chorwacja (31%) również odnotowały znaczne zmniejszenia. Z kolei rodzinne ulgi podatkowe mają ograniczony wpływ w krajach takich jak Niemcy i Rumunia, gdzie obniżki klina podatkowego pozostają minimalne nawet dla większych gospodarstw domowych.

Skrajne poziomy stawek CIT i VAT

Systemy opodatkowania przedsiębiorstw w regionie są bardzo zróżnicowane. Najniższą stawkę podatku CIT utrzymują Węgry (9%), a następnie Bośnia, Bułgaria i Macedonia Północna (10%). Najwyższe stawki obowiązują w Niemczech (30%) i na Słowacji (24%). W Polsce natomiast podstawowa stawka CIT wynosi 19%, z możliwością zastosowania preferencyjnej stawki 9% dla małych podatników.

Stawki VAT wykazują tendencję wzrostową. Średnia regionalna stawka podatku VAT to 20%. Najwyższe wartości odnotowano na Węgrzech (27%), Chorwacji (25%) i Grecji (24%). W Polsce podstawowa stawka VAT wynosi 23%, przy czym obowiązują również stawki obniżone (8% i 5%) na wybrane towary i usługi. Te mieszane struktury podkreślają rozbieżne priorytety polityki w zakresie stymulowania inwestycji biznesowych i opodatkowania konsumpcji.

Cyfryzacja administracji podatkowej nabiera tempa

Coraz więcej krajów wdraża nowoczesne narzędzia cyfrowe w celu poprawy zgodności z przepisami podatkowymi. Przykładowo, Węgry i Rumunia wprowadziły systemy e-VAT umożliwiające wstępne wypełnianie deklaracji VAT na podstawie danych z faktur w czasie rzeczywistym. Inne narzędzia cyfrowe o ugruntowanej pozycji, takie jak elektroniczne kasy fiskalne i platformy do raportowania faktur, dodatkowo wzmacniają infrastrukturę zgodności. Polska również rozwija narzędzia cyfrowe, czego przykładem jest planowane na 2026 rok obowiązkowe wdrożenie Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF), umożliwiającego wystawianie, odbieranie i archiwizację faktur ustrukturyzowanych w czasie rzeczywistym.

– Polska przechodzi obecnie intensywną fazę transformacji, obejmującą cyfryzację administracji skarbowej, digitalizację procesów raportowania, rozbudowę systemu ulg podatkowych, a także implementację rozwiązań wynikających z globalnych regulacji podatkowych – mówi Kinga Baran, Partner, odpowiedzialna za usługi doradztwa podatkowego w Forvis Mazars w Polsce. – Minione lata to okres dynamicznych reform i wyraźny krok w stronę nowoczesnego i przejrzystego otoczenia podatkowego. Dynamikę obecnych reform ilustrują konkretne działania, takie jak wdrożenie krajowego systemu e-fakturowania, nowe obowiązki raportowania w zakresie JPK_CIT, rozwój ulg inwestycyjnych i innowacyjnych, wdrożenie regulacji dotyczących globalnego podatku minimalnego oraz utrzymanie zaawansowanego systemu raportowania transakcji z podmiotami powiązanymi – dodaje.

Opodatkowanie na poziomie grupy, które umożliwia skonsolidowaną sprawozdawczość podatkową między powiązanymi podmiotami, dostępne jest m.in. w Austrii, Niemczech, Polsce, Rumunii, na Węgrzech, co upraszcza administrację dla międzynarodowych korporacji. Z kolei niektóre kraje, takie jak Węgry i Łotwa, nie stosują ogólnego podatku u źródła od dochodów kapitałowych, co odróżnia je od większości państw regionu.

Globalny podatek minimalny: polityka w fazie dynamicznych zmian

Czternaście krajów ujętych w przewodniku - w tym Austria, Polska, Rumunia i Węgry - wdrożyło już zasady II filaru OECD, ustanawiając minimalną efektywną stawkę podatkową w wysokości 15% dla międzynarodowych grup o rocznych przychodach przekraczających 750 mln EUR. Choć niektóre duże gospodarki, takie jak Stany Zjednoczone, Chiny czy Indie, wciąż nie przyjęły tych zasad, obserwowany kierunek zmian wskazuje na rosnące ujednolicenie przepisów podatkowych na poziomie globalnym.

Informacje o przewodniku podatkowym po krajach Europy Środkowo-Wschodniej 2025

Przewodnik podatkowy Forvis Mazars po krajach Europy Środkowo-Wschodniej (CEE Tax Guide), publikowany już po raz trzynasty, zawiera praktyczne zestawienie najważniejszych informacji dotyczących systemów podatkowych w 25 krajach regionu. Skierowany jest do inwestorów, specjalistów ds. podatków oraz decydentów biznesowych. Zawiera dane aktualne na dzień 1 stycznia 2025 roku i dostępny jest w wersji PDF oraz interaktywnej.

Pełna wersja przewodnika – w formacie PDF oraz jako publikacja interaktywna – dostępna jest na stronie internetowej Forvis Mazars.

_{^{Forvis Mazars}}

_{^{Forvis Mazars to globalna sieć świadcząca usługi audytorsko-doradcze. Działa w ponad 100 krajach i terytoriach, oferując swoim klientom wiedzę i doświadczenie ponad 40 tys. wybitnych specjalistów. W Polsce pod marką Mazars obecna od 1992 roku.
Forvis Mazars zajmuje w Polsce wiodącą pozycję na rynku usług profesjonalnych, takich jak: audyt i usługi atestacyjne, outsourcing księgowy i płacowo-kadrowy, doradztwo podatkowe i finansowe (transakcje M&A, finansowanie), konsulting oraz ESG i zrównoważony rozwój. Zatrudniając ponad 400 wyjątkowych specjalistów obsługuje ponad 1000 różnej wielkości polskich i międzynarodowych przedsiębiorstw, w tym spółki notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych (GPW) w Warszawie.}}

_{^{forvismazars.com/pl}}